Codziennie korzystamy z różnych nowoczesnych gadżetów, nawet nie myśląc o tym, jak powstały i jak wyglądały na początku ich istnienia. Dziś Polska zajmuje wiodącą pozycję na rynku technicznym, stale oferując nowe urządzenia, z których korzystają miliony. Jednak jeszcze sto lat temu niewiele osób mogło pomyśleć o takim postępie, pisze warsaw-future.eu.
Czy wiesz kiedy, jak i gdzie w Polsce powstał pierwszy komputer? W naszym artykule opowiemy o pierwszym polskim komputerze, który powstał w Warszawie, jego cechach i historii.
Przesłanki stworzenia pierwszego komputera w Polsce
Można uznać, że pomysł stworzenia pierwszego polskiego komputera powstał przed Wigilią w 1948 roku. Następnie w gmachu Fizyki Doświadczalnej przy ulicy Hożej w Warszawie znany polski matematyk i profesor Kazimierz Kuratowski utworzył niewielką spółkę składającą się z jego kolegów i młodych inżynierów. Wszystkich łączyło zainteresowanie doniesień na temat elektronicznych maszyn obliczeniowych.
Wcześniej Kazimierz Kuratowski był w USA, gdzie zobaczył pierwszy na świecie komputer. To była cyfrowa maszyna ENIAC. To, co zobaczył, wywarło poważne wrażenie na naukowcu. Po powrocie do Warszawy Kazimierz Kuratowski postawił sobie za cel stworzenie takiej maszyny.
W tym celu powołano specjalną jednostkę wchodzącą w skład struktury Polskiej Akademii Nauk. Akurat tej jednostce powierzyli stworzyć tę samą maszynę.
Największą przeszkodą w stworzeniu pierwszego komputera w Polsce był powojenny kryzys w kraju. Amerykański ENIAC składał się z wielu części, których w Polsce nie było w tamtym czasie. Ponadto żaden z naukowców nie miał pojęcia, jak działa taka maszyna.
Dopiero wiosną 1950 roku, po gruntownych badaniach i przestudiowaniu literatury (warszawscy naukowcy spędzili nad tym ponad rok), naukowcy otrzymali specjalne pomieszczenie w Warszawskim Towarzystwie Naukowym, aby spróbować stworzyć pierwszy komputer. W tym czasie zespół naukowców znacznie się powiększył: dołączyli do niego młodzi entuzjaści komputerów. Jednym z nich był Antoni Mazurkiewicz, który w swoich wspomnieniach opisał proces budowy pierwszego polskiego komputera w Warszawie. Pisze, że ich zespół zaczął programować abstrakcyjnie, bez maszyny, bez doświadczenia, całej niezbędnej wiedzy i umiejętności. Tylko dwóch członków wydziału miało pomysł jak działa elektroniczna maszyna cyfrowa. Inni czerpali wszystkie niezbędne informacje z zagranicznych książek.
Cechy XYZ – pierwszego polskiego komputera
Nieformalna grupa naukowców i młodych inżynierów w 1956 roku stała się Zakładem Aparatów Matematycznych Polskiej Akademii Nauk. Parę lat owocnej pracy, badań i eksperymentów przyniosło efekty: już w 1958 roku w Warszawie uruchomiono pierwszy polski komputer. Otrzymał swoją unikalną nazwę XYZ i był odkryciem XX wieku.
Antoni Mazurkiewicz mówi, że pierwszy polski komputer wykonywał około tysiąca operacji na sekundę. Jak dotąd były to rekordowe liczby. Pierwszy polski komputer pokazywał, jak powstaje wynik różnorodnych działań. Nad nim ciągle siedział programista, który kontrolował wynik każdej akcji.
Uruchamianie programów na komputerze XYZ odbywało się za pomocą jednego klawisza. Na początku młodzi programiści mieli największe trudności z uzyskaniem wyników. Wyobraźcie sobie, że karty dziurkowane (które były jedynym nośnikiem wyjściowym) działały tak długo i głośno, że dźwięki te można było usłyszeć nawet na zewnątrz. Jednak z czasem XYZ został ulepszony i opracowany.
Rola pierwszych maszyn cyfrowych w Warszawie
Po udanym uruchomieniu pierwszego polskiego komputera i serii demonstracji działania XYZ, Aparat Matematyczny w Warszawie podjął decyzję o utworzeniu działu doświadczalnego ZAM PAN. Jednostka została otwarta w 1959 roku. W tym celu ówczesne Ministerstwo Obrony Narodowej przeznaczyło kilka dużych pomieszczeń, które znajdowały się na terenie starej Wojskowej Szkoły Inżynierii. Nad działalnością nowo utworzonego Zakładu bacznie czuwał zarząd Polskiej Akademii Nauk. Właśnie przyczynił się do jego rozwoju i ekspansji.
Kiedy pierwszy komputer ENIAC został zbudowany w Stanach Zjednoczonych Ameryki, był używany do celów wojskowych. Taki los miał również polski XYZ, który od 1964 roku był wykorzystywany wyłącznie w zadaniach wojskowych. W szczególności XYZ pomógł wprowadzić dokładne współczynniki konwersji artylerii.
Równolegle w Polsce doszli do wniosku, że komputer jest w rzeczywistości zbyt ważny dla państwa, aby pozostawić go badaczom. Dlatego pierwszy polski komputer, nad którym przez lata pracował ogromny zespół matematyków, został usunięty ze struktury Polskiej Akademii Nauk i przekazany administracji rządowej.
Rozwój komputerów w Polsce
Następnie w Polsce zaczęto aktywnie rozwijać nowe komputery i rozwijać tę branżę. To był gwiezdny czas dla organizacji przemysłowych producentów maszyn cyfrowych.
Pierwszym krokiem było opracowanie nowych ulepszonych modeli wersji komputera XYZ, które nadawały się do produkcji seryjnej. Nowy wynalazek nazwano ZAM-2. Już w 1964 roku w Warszawie wyprodukowano całą serię, która składała się z dwunastu takich komputerów. W tamtym czasie było to dość problematyczne i kosztowne, ponieważ nikt wcześniej tego nie praktykował. Jednak wszyscy wiedzieli na pewno, że komputery muszą być produkowane szybciej i w znacznie większej liczbie.
Instytut Maszyn Matematycznych w Warszawie stale otrzymywał nowe zadania publiczne. Już w drugiej połowie lat 60. stworzyli nową dużą maszynę cyfrową ZAM-41. Stworzenie tego giganta w Warszawie zrobiło prawdziwą furorę. Taki komputer mógł szybko liczyć i wykonywać wiele zadań obliczeniowych jednocześnie. Jednak duże wymiary maszyny cyfrowej spowodowały szereg trudności. Ale to nie potrwało długo.
Pierwszy polski minikomputer
Już pod koniec lat 60. na świecie opanowano technologię półprzewodnikowych układów scalonych. Dzięki takim technologiom możliwe stało się tworzenie znacznie mniejszych części, detali i komputerów. W Instytucie Maszyn Matematycznych próbowali jak najszybciej wdrożyć nową technologię i udało im się.
W ten sposób w Warszawie powstał pierwszy minikomputer Jacka Karpińskiego. Niewielkie wymiary komputera i jego minimalna waga zrobiły duże wrażenie. To był prawdziwy cud techniczny, który zrobili Polacy. Nowy minikomputer nazywał się K-202. Opierał się na najnowszych komponentach, które w tamtym czasie były praktycznie niedostępne w Polsce. Co najwyżej ich import był objęty embargiem. Pomimo przewagi wymiarowej nowy minikomputer był znacznie wolniejszy.
Jacek Karpiński, twórca wybitnego komputera, w obliczu trudności odszedł z zespołu programistów.
Pierwsza produkcja komputerów w stolicy
Po stworzeniu pierwszego minikomputera w Warszawie branża IT zaczęła się szybko rozwijać. W całym kraju zaczęto tworzyć pierwsze komputery, a wkrótce Polska stała się ważnym uczestnikiem rynku i technologii bloku wschodniego.
Wtedy w Instytucie Maszyn Matematycznych podjęli decyzję o jak najszybszym podbiciu polskiego rynku komputerów osobistych i prawie im się to udało. Już w połowie 1980 roku w Warszawie opracowano i uruchomiono produkcję pierwszego domowego komputera – Mazovii.
Super mocny komputer stworzony, ale dla kogo? Wtedy prawie nikt ich nie kupował, ponieważ na rynku istniało wiele innych, znacznie tańszych ofert. Lata 1990 były nieco nieprzyjazne dla rozwoju komputerów w Polsce.
