Współcześni ludzie regularnie korzystają z usług pocztowych. W XXI wieku prawie niemożliwe jest wyobrazić sobie życie bez poczty. Dzięki obecnym możliwościom i technologiom możemy szybko odbierać lub wysyłać dowolne towary z różnych części świata. W każdej sferze ludzkiej działalności usługi pocztowe odgrywają wyjątkową rolę. Czy wiesz jak i kiedy poczta pojawiła się w Polsce? Czy nasi przodkowie mieli alternatywę dla współczesnych urzędów pocztowych? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym artykule na warsaw-future.eu, gdzie dzielimy się najciekawszymi faktami z pierwszej i przewodniej firmy pocztowej w Warszawie — Poczty Polskiej.
Jak działały pierwsze usługi pocztowe w Warszawie?
Poczta Polska jest przodującą firmą pocztową w Polsce, z siedzibą w stolicy kraju. Choć historia samej Poczty Polskiej sięga 1992 roku, to usługi pocztowe istnieją znacznie dłużej. Dlatego też, aby lepiej zrozumieć początki największej polskiej firmy pocztowej, konieczne jest zapoznanie się z jej źródłami.
Oficjalną datą powstania usług pocztowych w Polsce jest 18 października 1558 roku. To właśnie wtedy powstała Poczta Królewska. Zygmunt II jako pierwszy ustanowił oficjalne połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją. Swoją drogą, czy zastanawiałeś się kiedyś, jak w tamtych czasach odbywał się transport pocztowy? Używano do tego zaprzęgów konnych. Jednak na długo przed tym, jak Zygmunt II nakazał utworzenie tak zwanej usługi pocztowej, Polska już ustanowiła proces transportu towarów i listów w ten sposób.
Tak więc początki usług pocztowych w Polsce, a w szczególności w Warszawie, sięgają czasów panowania króla Bolesława Chrobrego. Wówczas osoby odpowiedzialne za dostarczanie przesyłek z punktu A do punktu B nazywano posłańcami, a ich wozy z końmi — furmankami. Pierwsi posłańcy zaczęli przewozić korespondencję polskich książąt i królów. Bolesław Chrobry ustanowił ten system na potrzeby państwa. Władze lokalne były odpowiedzialne za zapewnienie odpowiedniej liczby koni dla posłańców, aby mogli oni dostarczać wiadomości na czas.
Rozbudowa systemu pocztowego w tamtym czasie była napędzana przez rozwój handlu. Kupcy musieli komunikować się w sprawach handlowych, co przyczyniło się do bardziej wydajnego i szybszego dostarczania listów. Większość kupców pochodziła z Niemiec i Włoch. Dlatego na początku XV wieku największe miasta stały się tak zwanymi punktami łączącymi polskich i zagranicznych kupców.
Rozwój usług pocztowych
Do XVI wieku usługi pocztowe w Polsce były świadczone przez zaprzęgi konne. Później korespondencja była przewożona transportem towarowym i pasażerskim. Właściwy rozwój usług pocztowych należy przypisać królowi Zygmuntowi Augustowi, który w 1558 roku ustanowił połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją. Mówiliśmy już o jego instytucji publicznej, która pozwalała mu skutecznie utrzymywać stosunki dyplomatyczne i gospodarcze z innymi krajami europejskimi. Jakiś czas później powstała tzw. poczta królewska, a jej pierwszym naczelnikiem został włoski szlachcic Prospero Provana. Był on odpowiedzialny za transport listów, bagaży i ludzi z Polski do Włoch. Nawiasem mówiąc, wszystkie wydatki pocztowe były w pełni opłacane przez króla, więc tylko on mógł korzystać z usług poczty królewskiej.
W 1562 roku Krzysztof Taksis, którego rodzina była odpowiedzialna za niemal wszystkie stosunki międzynarodowe w Europie, został naczelnikiem poczty królewskiej. Dzięki przywilejom nadanym Krzysztofowi, z usług pocztowych mogli korzystać nie tylko władcy, ale także osoby prywatne. Instytucja ta została nazwana Pocztą Polską.
Sam Taksis dołożył starań, aby wszystkie przesyłki królewskie były bezpłatne, podczas gdy osoby prywatne musiały płacić za usługi pocztowe. Nie trwało to jednak długo: Zygmunt August rozwiązał umowę z Krzysztofem Taksisem z powodu niewydolności jego systemu. Kolejnym naczelnikiem Poczty Polskiej został mieszczanin krakowski Sebastian Monelupi.
Dzięki Poczcie Królewskiej Polska dołączyła do sieci regularnych połączeń międzynarodowych. Kraj był w stanie nawiązać efektywne stosunki polityczne i gospodarcze z innymi państwami europejskimi. Ważną rolę w rozwoju dalszych relacji pocztowych odegrał wybuch konfliktów zbrojnych, gdyż w tym okresie drastycznie wzrosła liczba listów dyplomatycznych i korespondencji zagranicznej. Pomimo faktu, że usługi pocztowe w Polsce były już dość rozwinięte pod koniec XVI wieku, nie miały one charakteru krajowego, a jedynie orientację zagraniczną.
Najważniejsze wydarzenia w historii Poczty Polskiej
Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Poczty Polskiej była decyzja o transporcie poczty koleją. Pierwszy transport na trasie Warszawa-Częstochowa odbył się w marcu 1848 roku.
W 1919 roku poczta w Polsce została uznana za własność państwową. Decyzja ta przyczyniła się również do rozwoju usług pocztowych i systemu komunikacyjnego kraju. W tym samym roku powstała państwowa spółka Polska Poczta, Telegraf i Telefon (PPTiT), świadcząca szeroki zakres usług.
Największą przeszkodą w historii Polskiej Poczty, Telegrafu i Telefonu był wybuch II wojny światowej. Mimo to w 1941 roku Poczta Polska wznowiła działalność, a w 1944 roku otwarto pierwszy urząd pocztowy w Lublinie. To wydarzenie jest początkiem współczesnej Poczty Polskiej.
Usługi pocztowe podczas II wojny światowej
Wybuch II wojny światowej zagroził działalności większości polskich instytucji, nie tylko poczty. Pod koniec sierpnia 1939 roku weszła w życie nowa instrukcja o organizacji łączności na czas stanu wojennego. Po ogłoszeniu przez prezydenta stanu wojennego i wyjątkowego w Polsce niektóre swobody obywatelskie zostały ograniczone. W szczególności poddano dokładniejszej kontroli korespondencję, paczki, telegramy, listy, a nawet rozmowy telefoniczne. Cała łączność cywilna została przeniesiona do systemu obronnego kraju.
Niemal od pierwszych dni II wojny światowej łącznościowcy brali udział w walkach. Do historii przeszły walki w obronie Warszawy i Poczty Gdańskiej.
Wspomnieliśmy już, że wybuch II wojny światowej miał fatalne skutki dla usług pocztowych w Polsce. Taki sam los spotkał urzędy pocztowe w stolicy. W czasie okupacji niemieckiej w stolicy działała tzw. Deutsche Dienstpost Osten, a w czasie Powstania Warszawskiego założono konspiracyjny urząd pocztowy przy ul. Wilczej 41.
Nawiasem mówiąc, niemiecka poczta Deutsche Dienstpost Osten, która w czasie okupacji działała nie tylko w Warszawie, ale także w innych miastach, obsługiwała wyłącznie Niemców. Instytucja ta w całości przejęła majątek i prawa Poczty Polskiej.
W czasie II wojny światowej Poczta Polska mogła wznowić działalność na emigracji w Wielkiej Brytanii. Nie trwało to jednak długo: Poczta Polska mogła powrócić do normalnej działalności dopiero po zakończeniu wojny.
Pierwszy nowoczesny urząd Poczty Polskiej w Warszawie
Pierwsza placówka pocztowa w stolicy została otwarta przy ulicy Krzywe Koło 10. Szacuje się, że w 2023 roku w Warszawie działa już ponad 145 placówek Poczty Polskiej.
XXI wiek przyniósł wiele nowych wyzwań, którym Poczta Polska z powodzeniem sprostała — rozwijała się dynamicznie i stała się przodującą firmą pocztową w kraju. Poczta Polska nadal świadczy szeroki zakres usług dla swoich klientów, stale je udoskonalając.
