Warszawa zachowuje pamięć o dużej liczbie nieistniejących już obiektów historycznych. Kiedyś były elementem kultury nie tylko polskiej, ale i innych krajów. Studiując zapomniane obiekty architektoniczne, zbierając szczegółowe informacje o nich, można dowiedzieć się wielu ciekawostek z historii miasta. Sobór św. Aleksandra Newskiego jest wspaniałym przykładem pięknej architektury z przeszłości i ma swoją własną chwalebną historię. Więcej na ten temat można dowiedzieć się na stronie warsaw-future.
Fundamenty i cechy architektoniczne soboru
Pomysł ufundowania soboru wyszedł od generała-gubernatora warszawskiego Iosifa Hurko, który brał udział w wojnie rosyjsko-tureckiej i popierał rusyfikację Polski w XIX wieku. To z jego inicjatywy zakazano języka polskiego w placówkach oświatowych, zaostrzono cenzurę i prześladowano wyznawców grekokatolików. I. Hurko zwrócił się w liście do cara Aleksandra III z prośbą o wyznaczenie w Warszawie miejsca modlitwy dla osób wyznania prawosławnego.
W 1893 roku powołano radę budowy soboru, na czele której stanął I. Hurko. Generalny gubernator zatwierdził projekt architektoniczny, który zaproponował radziecki architekt Leontius Benoit. Fundusze na budowę ofiarowywały osoby prywatne, gminy i duchowni. Dużą sumę pieniędzy przeznaczył ksiądz prawosławny i asceta cerkwi prawosławnej Jan z Kronsztadu. Całkowity budżet przeznaczony na budowę świątyni wyniósł 3 miliony rubli.
Prace budowlane trwały 18 lat. Parafian zaczęto przyjmować w 1900 roku, a następnie przez kolejne 12 lat odbywały się prace nad wystrojem wnętrz. Sobór posiadał 5 kopuł i oddzielną dzwonnicę, która stała się ozdobą świątyni. 9 listopada 1900 roku nad główną kopułą świątyni zainstalowano czteroramienny krzyż.
Na początku XX wieku sobór był uważany za największą budowlę Warszawy, jego wysokość wynosiła 70 metrów. Świątynia mogła pomieścić 2,5 tysiąca osób, a przy jej dekoracji pracowali najwybitniejsi rzemieślnicy, w tym artysta Wiktor Wasniecow. Namalował freski, a w warsztacie W. Frołowa powstało 12 paneli mozaikowych na podstawie szkiców znanych artystów. Do budowy soboru wykorzystano marmur, granit, kamienie szlachetne i półszlachetne.
20 maja 1912 roku metropolita kijowski i galicyjski Flawian został zaproszony na uroczystą konsekrację ołtarza głównego. Ołtarz został konsekrowany ku czczi św. Aleksandra Newskiego.
Lata okupacji niemieckiej i decyzja o rozbiórce soboru
W czasie I wojny światowej duchowieństwo prawosławne zostało w trybie pilnym ewakuowane z Warszawy. Z katedry usunięto najcenniejsze ikony i detale wnętrza.
Niemieccy żołnierze używali soboru św. Aleksandra Newskiego jako kościoła garnizonowego. Świątynia została przemianowana na cześć św. Henryka II.
W 1918 roku Polska stała się niepodległym państwem, a sobór stał się przedmiotem długich sporów w stolicy. Wielu mieszkańców poparło pomysł wyburzenia budynku, ponieważ uznali go za symbol obcej potęgi lub budynek niepasujący do estetyki miasta. Stefan Żeromski, polski pisarz i publicysta, zaproponował przekształcenie świątyni w muzeum historii narodu polskiego, jednak mimo protestów budynek został rozebrany w latach 1924-1926. W tym czasie zburzono także wszystkie inne warszawskie cerkwie.