W grudniu 2020 roku minęło 45 lat od otwarcia Dworca Centralnego w Warszawie. Dworzec to nie tylko ważny obiekt infrastrukturalny, ale także zabytek architektoniczny XIX wieku. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie warsaw-future.
Pomysł na nowy dworzec kolejowy
Po raz pierwszy myśli o budowie nowego dworca kolejowego w Warszawie pojawiły się w II połowie XIX wieku. W tym czasie Dworzec Wiedeński nie był już w stanie obsłużyć stale rosnącej liczby pociągów i ruchu pasażerskiego, więc konieczne było pilne rozwiązanie problemu.
Również w latach 20. znacznie wzrosła liczba ludności Warszawy. Od 1925 roku w stolicy Polski mieszkańców był ponad milion. Ponadto stale zwiększała się liczba pociągów kursujących do Warszawy. O ile w 1913 roku było 200 pociągów, o tyle w 1936 roku przepustowość stacji kolejowej w Warszawie wynosiła 550 pociągów na dobę. To była naprawdę niesamowita ilość i świadczyła o rosnącej popularności transportu kolejowego wśród ludności.
Biorąc pod uwagę nowe realia, w 1928 roku Ministerstwo Łączności rozpoczęło przygotowania do budowy bardziej wydajnego dworca kolejowego. W 1930 roku ogłoszono konkurs architektoniczny, którego zwycięzca powinien opracować projekt wykonawczy uwzględniający fakt, że perony stacji mają znajdować się pod ziemią. Dworzec oprócz łączenia miast miał zapewniać funkcjonowanie transportu podmiejskiego i miejskiego.
Do konkursu zgłosiło się 37 projektantów, ale zwyciężył projekt profesora Politechniki Warszawskiej Czesława Przybylskiego. W 1931 roku projekt został nieco zmieniony i przedłożony ministerstwu do zatwierdzenia.
Rozpoczęcie budowy Dworca Centralnego
Budowę dworca kolejowego w Warszawie oficjalnie rozpoczęto w 1932 roku. Już w 1938 roku częściowo wybudowany dworzec zaczął przyjmować pierwszych pasażerów. Rok później budowa dworca była na etapie końcowym.
Jednak w czerwcu 1939 roku na placu budowy wybuchł pożar, który częściowo zniszczył praktycznie wybudowany już dworzec. Plany otwarcia Dworca Centralnego pokrzyżowała II wojna światowa.
W wyniku powstania warszawskiego stacja została wysadzona w powietrze, a jej ruiny zostały doszczętnie rozebrane przez sowieckie władze okupacyjne.
Odbudowa Dworca Centralnego w okresie powojennym
Po zakończeniu II wojny światowej ponownie pojawiła się kwestia odbudowy zniszczonego dworca. Jego budowa stała się sprawą priorytetową dla rozwoju infrastruktury Warszawy.
W 1946 roku Stowarzyszenie Architektów Polskich ogłosiło konkurs na projekt Dworca Centralnego w Warszawie. Zwycięzcami konkursu zostali Arseniusz Romanowicz i Piotr Szymaniak. Niestety potem budowa została odłożona na długi okres. W rzeczywistości rozpoczęła się dopiero w latach 70.
W 1972 roku oficjalnie rozpoczęto budowę Dworca Głównego w Warszawie. Miał być ukończony w 1100 dni. Było to zadanie dość trudne, gdyż gospodarka PRL-u nie była w najlepszym stanie. Budowa wymagała też znacznej koncentracji sił i środków. Szybkie postępy w przygotowywaniu dworca wpłynęły na jakość budynków i komunikację, których stan pogarszał się przez następne 80 lat.
Jednak wbrew wszelkim przeciwnościom stacja kolejowa była jak na tamte czasy dość nowoczesna, miała ruchome schody oraz automatyczne przesuwane drzwi.
Aby mieć czas na wykonanie wszystkich prac przed wyznaczonym terminem, do robotników dołączyło wojsko. Część środków na budowę stacji pochodziła z pożyczek od krajów zachodnich. Bardzo potrzebne środki udało się uzyskać dzięki staraniom prezydenta PRL Edwarda Gierka. Wreszcie sprawa kilkudziesięciu lat została zakończona.
Jak wygląda Dworzec Centralny?
Dworzec został oficjalnie otwarty w dniu 5 grudnia 1975 roku. Wysokość głównej sali wynosi 20 metrów. Budynek Dworca Centralnego ma kształt prostokąta o wymiarach 120 na 84 metry.
Na Dworcu znajduje się stacja metra, galeria i 4 perony, z których każdy ma 400 metrów długości.
Dzięki podziemnym pasażom łączącym perony można dość szybko dotrzeć do wszystkich przystanków tramwajowych w Warszawie. W pobliżu dworca kolejowego znajduje się popularne centrum handlowe Złote Tarasy, a także końcowy przystanek autobusowy.
Nowoczesna modernizacja Dworca Centralnego
W całej swojej historii Dworzec Centralny był kilkakrotnie modernizowany. Największa modernizacja miała miejsce w 2010 roku. Na jej realizację przeznaczono 47 mln zł. W trakcie modernizacji udało się poprawić dach dworca, jego elewację oraz wnętrze. Najbardziej zużyte elementy wnętrza zostały całkowicie wymienione.
Odnowiono również wydzielone instalacje techniczne oraz wyposażono teren w pobliżu Dworca Centralnego, zainstalowano oświetlenie zewnętrzne. Stacja została całkowicie odnowiona do 2012 roku.
W 2015 roku rozpoczął się nowy etap modernizacji. Główne zmiany dotknęły holu głównego i podziemnych galerii. Aby zwiększyć potencjał komercyjny budynku dworca, w holu głównym zlikwidowano szklane dekoracje. Zamiast tego pojawiła się antresola z poczekalnią i punktami gastronomicznymi. Galerię zachodnią i część galerii północnej połączono z innymi galeriami podziemnymi.
5 stycznia 2019 roku Dworzec Centralny w Warszawie otrzymał imię słynnego polskiego kompozytora Stanisława Moniuszki. Od 25 lipca 2019 roku stacja została oficjalnie wpisana na listę zabytków architektury.
Warto dodać, że w pobliżu stacji Warszawa Centralna znajdują się jeszcze dwie stacje – Warszawa Śródmieście WKD i Warszawa Śródmieście.
Warszawa Śródmieście WKD jest stacją końcową kolejki podmiejskiej. Z kolei Warszawa Śródmieście obsługuje pociągi podmiejskie Szybkiej Kolei Miejskiej i Kolei Mazowieckiej.
